SUBAT2022 Zekeriya Şimşek
“Dünya Siyasetinde Afrika”
“Dünya Siyasetinde Afrika” Bu köşede iki yılı aşkın bir süredir ve hep İzmir’le ilgili yazıyorum. İlk defa ve affınıza sığınarak, dikkatinizi çekmek amacıyla Afrika konulu bir kitaptan daha doğrusu akademik bir kitap dizisinden bahsetmek istiyorum. “Dünya Siyasetinde Afrika”, Afrika konusunda çalışan Türkiye üniversitelerindeki akademisyenlerin makalelerinden oluşmakta ve bu yıl dizinin 7.kitabı yayımlandı. Neden “Dünya Siyasetinde Afrika”? derseniz; The Economist’in 2000’de “The hopeless continent” (ümitsiz kıta) diye başlık atıp 2011'de “Africa rising” (Afrika yükseliyor) diyerek çark ettiği bir kıtadır Afrika. Nüfusu tam olarak bilinmez, kölelik tarihinin başrol oyuncularıdır kıta sakinleri. Afrika, hep açlık, salgın hastalıklar ve safari ile gündeme gelir. 21. yüzyılla birlikte uluslararası politikadaki etkisi hissedilen/hissettiren kıta, gerek genç nüfus yapısının cazibesiyle gerekse zengin doğal kaynakları nedeniyle yediden yetmişe herkesin gözdesi konumundadır. Bugün de eski sömürgeci güçlerin oyun alanıdır ve düne göre “pasta”dan pay kapmak isteyenler çeşitlenmiştir: Çin, Brezilya, İsrail, Hindistan, Japonya, Rusya... Afrika, Türk dış politikası tarafından geç keşfedilmiştir. Türkiye’nin kıtaya yönelik ilgisi, 2000’li yıllarla birlikte hız kazanmış, 2005 yılının Afrika yılı ilan edilmesini takiben, Türkiye, Afrika Birliği’nde gözlemci ülke olmuştur. 2008 yılında Afrika Birliği, Türkiye’yi stratejik ortak ilan etmiş ve aynı yıl 1.Türkiye-Afrika Zirvesi düzenlenmiştir. 2021 yılı sonu itibariyle, Türkiye’nin Afrika’daki (54 ülke) diplomatik temsilciliklerinin sayısı 40’ı aşmıştır. Türkiye üniversitelerinde, Afrika Çalışmaları oldukça yetersizdir. Son yıllarda bir hareketlilik gözlemlenmekle birlikte, dünyada Afrika’ya yönelik akademik ilgi yıldan yıla geometrik artmakta; Afrika üzerine literatür giderek daha farklı konuları kapsayarak genişlemekte ve zenginleşmektedir. Bu bağlamda, İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. İsmail Ermağan’ın editörlüğünde yayımlanan “Dünya Siyasetinde Afrika” dizisi, 2014’de yayımlanan “Dünya Siyasetinde Afrika-1”den bugüne her cildinde farklı bakış açısıyla Türkiye-Afrika İlişkileri’nde bir farkındalık penceresi açmakta; Afrika’yı tanımak, gitmek, iş yapmak isteyenler için aranılır bir başvuru kılavuzu niteliği kazanmaktadır. Dünya Siyasetinde Afrika-7’nin konu başlıkları şöyledir: 1. Türkiye-Afrika İlişkileri: Nasıl ve Nereye? (İsmail Ermağan-Elem Eyrice Tepeciklioğlu) 2. Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi’nde Osmanlı Afrikası (Zekeriya Şimşek) 3. Türkiye-Gana İlişkileri (Belma Engin Güder) 4. Türkiye-Cezayir İlişkileri (Esra Pakin Albayrakoğlu) 5. Türkiye-Botsvana İlişkileri (Mehmet Cem Oğultürk) 6. 21. Yüzyılda Türkiye-Senegal İlişkileri (Cihan Daban) 7. Türkiye-Güney Afrika Cumhuriyeti İlişkileri (Ali Onur Tepeciklioğlu) 8. Türkiye-Cibuti İlişkileri (Christian Johannes Henrich-Emine Elemenler) 9. Türkiye-Etiyopya İlişkileri (Hakan Aydın) 10. Türkiye-Tanzanya İlişkileri (Yunus Turhan) 11. Türkiye-Libya İlişkileri (Arda Özkan) 12. Türkiye-Somali İlişkileri (Güngör Şahin) 13. Türkiye-Nijerya İlişkileri (İsmail Ermağan-Burak Gümüş) 14. Ulusların Rekabet Üstünlüğü Çerçevesinde Türkiye-Nijer İlişkileri (İbrahim Taha Dursun) 15. Türkiye-Mozambik İlişkileri (Ebru Oğurlu) 16. Arap Baharı Sonrası Türkiye-Mısır İlişkileri (Ömer Duman) 17. Türkiye-Sudan İlişkileri (1998-2020) (İbrahim Kaya) 18. Türkiye-Moritanya İlişkileri (Hatice Rumeysa Dursun) 19. Türkiye-Gambiya İlişkileri: Askerî İş Birliği ve Ötesi (Elem Eyrice Tepeciklioğlu) 20. Doğu Afrika'nın İncisi Uganda'nın Türkiye ile İlişkileri (Asena Boztaş) 21. Türkiye-Kenya İlişkileri (Duygu Kutlu) 22. Türkiye-Sierra Leone İlişkileri (Huriye Yıldırım Çınar) 23. Başlangıç Döneminde Türkiye-Gine İlişkileri (Murat Yiğit) 24. Türkiye-Mali İlişkileri (Melis Özdemir) Bu arada belirtmek isterim; kitapta bölüm yazan akademisyen olmayan tek kişi benim. 2011’den bugüne kıtayla et-tırnak olmuş birisi olarak son sözüm; “Dünya Siyasetinde Afrika”yı okuyun lütfen! Horlanmış/örselenmiş bir uygarlığı; hem insanlığın başladığı hem de insanlığın hüküm giydiği, dünyanın ikinci büyük kıtasını tanımak için…